Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Η κίνηση, η αντίδραση, η στάση ενός ατόμου, είναι τα στοιχεία με τα οποία όπως λέμε «μιλάμε με το σώμα», επικοινωνούμε μεταξύ μας, και πολλές φορές αυτή η επικοινωνία είναι πολύ πιο σαφής από τον έναρθρο λόγο. Πόσες φορές έχουμε πει την φράση «από την στάση του κατάλαβα ότι…»;

Επιστήμονες, ψυχολόγοι, γιατροί (κυρίως νευρολόγοι), έχουν ασχοληθεί εκτενέστατα με την επικοινωνία των ανθρώπων αλλά και των ζώων μέσω του σώματος και αυτήν την επικοινωνία την έχουν ονομάσει «Γλώσσα του Σώματος».
Η Γλώσσα του Σώματος φαίνεται να είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια. Στην Αρχαία Ελλάδα φιλόσοφοι και σοφιστές έκρυβαν τα χέρια τους κάτω από βαρύς τηβέννους. Πίστευαν ότι η κίνηση των χεριών σε μια συζήτηση ή ομιλία υποδήλωνε έλλειψη ευφράδειας και επιχειρημάτων, ενώ ο «απλός» λαός φαινόταν να χρησιμοποιεί τα χέρια του ιδιαίτερα έντονα στις συζητήσεις, κάτι που το παρατηρούμε και σήμερα. Αυτή η άποψη βασίζεται στο ότι όσο πιο έντονα μιλάμε με το σώμα, τόσο πιο «φτωχό» το έναρθρο λεξιλόγιο. Ο άνθρωπος δεν γεννήθηκε γνωρίζοντας να μιλάει, επομένως το μόνο μέσω επικοινωνίας του είναι το σώμα του. Μεγαλώνοντας και μαθαίνοντας να μιλάει, η επικοινωνία μέσω του σώματος υποβαθμίζεται και όσο πιο σαφέστερα μπορεί να εκφραστεί με τον λόγο, τόσο περισσότερο περιορίζεται η ανάγκη του να επικοινωνήσει μέσω του σώματός του. Η Γλώσσα του Σώματος όμως, η μορφή αυτή επικοινωνίας, είναι πολύ βαθιά ριζωμένη στο υποσυνείδητο για να μπορέσουμε να πούμε πως είναι δυνατόν κάποια στιγμή να μην την χρησιμοποιούμε καθόλου.

Το Υποσυνείδητο Σώμα
Ο άνθρωπος υποκινούμενος από το υποσυνείδητο χρησιμοποιεί πολλές φορές το σώμα του, κυρίως τα άκρα του, για να υποδηλώσει την συναισθηματική του κατάσταση: Όταν νιώθει απειλούμενος συσπειρώνεται σε εμβρυακή στάση, όταν νιώθει κούραση συνηθίζει να περπατάει καμπουριαστός, όταν θέλει να υποδηλώσει έντονο θαυμασμό κινεί τα χέρια του με ανοιχτές τις παλάμες και στήνει τον κορμό του, είτε καθιστός είτε όρθιος. Αυτά είναι ελάχιστα παραδείγματα ενός πολύ μεγάλου πεδίου μελέτης. Όμως το σώμα, πέρα από την στιγμιαία συναισθηματική φόρτιση, μπορεί να μας δείξει και την γενικότερη στάση κάποιου και τις ιδιαίτερες πτυχές του χαρακτήρα του, κάτι που πολύ δύσκολα μπορεί να κρύψει από τον παρατηρητή της επικοινωνίας του σώματος.
Πολλά μπορούμε να αποκαλύψουμε κατά την διάρκεια διάφορων δραστηριοτήτων όπως για παράδειγμα ο χορός, μιας και ο άνθρωπος χορεύοντας συχνά αποκαλύπτει μια τελείως διαφορετική εικόνα του από εκείνη που συνήθως εμφανίζει, καθώς μέσω του χορού εκδηλώνεται ο βαθύτερος συναισθηματισμός του, οι ανησυχίες και ελπίδες του, ακόμα και ο αισθησιασμός του, ιδιαίτερα εάν ο χορός είναι ελεύθερος και αβίαστος.

Η Γλώσσα των Ζώων
Σίγουρα η Γλώσσα του Σώματος δεν είναι προνόμιο μόνο των ανθρώπων. Είναι γενικά αποδεκτό πως το κύριο μέσο επικοινωνίας των ζώων, με τον άνθρωπο αλλά και μεταξύ τους, είναι το σώμα τους.
Από τα κατοικίδια μέχρι τα ατίθασα και άγρια ζώα, παρατηρούμε τα διαφορετικά χαρακτηριστικά τους μέσω της κίνησης και συμπεριφοράς τους. Υπάρχουν κοινά γνωρίσματα γενικών τάξεων (π.χ. αιλουροειδή, κυνοειδή) που βασίζονται και στην σωματική διάπλασή τους (τα μικρόσωμα ζώα τείνουν να είναι πιο ευέλικτα και νευρικά ενώ τα μεγαλόσωμα πιο δυσκίνητα και νωχελικά, κάτι που παρατηρείται και στους ανθρώπους). Άλλα πιο εξειδικευμένα γνωρίσματα βασίζονται στην ράτσα, π.χ. είναι κοινά γνωστό πως τα σκυλιά ράτσας κανίς είναι πολύ νευρικά, τα πιτμπουλ επιθετικά, οι γάτες του Σιάμ υπερκινητικές, της Περσίας δυσκίνητες κλπ, αλλά ακόμα και με αυτήν την κατηγοριοποίηση, ο χαρακτήρας του κάθε ζώου ξεχωριστά παραμένει πολύ σημαντικό στοιχείο στην συμπεριφορά και κίνησή τους.
Το θέμα όμως εξακολουθεί να είναι πως παρατηρώντας τις κινήσεις των ζώων μπορούμε να καταλάβουμε πολύ καλά τι θέλουν να μας «πούν» ανά πάσα στιγμή και τι αισθάνονται, και επίσης όλοι γνωρίζουμε κάποιες βασικές κινήσεις-ενδείξεις, όπως το ότι όταν ένα σκυλί κουνάει την ουρά του, δηλώνει φιλικότητα και θέλει να παίξει ή πως όταν μια γάτα «τραβάει» πίσω τα αυτιά της και φουντώνει το τρίχωμά της, ετοιμάζεται να επιτεθεί.
Αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό, είναι πως όσοι έχουν κάποιο συγκεκριμένο ζώο καθημερινά στον χώρο τους (κάποιο κατοικίδιο δηλαδή), έχουν ήδη δημιουργήσει ένα «ερμηνευτικό λεξικό κινήσεων» που είναι αλάθητο και που μπορεί να ερμηνεύσει πολύ βαθύτερα συναισθήματα από τα βασικά «πεινάω, νυστάζω, θέλω να παίξω, φοβάμαι» κλπ. και όλα αυτά με μονάχα ένα απλό τίναγμα της ουράς ή ανεπαίσθητη κίνηση του ποδιού… αυτή είναι η μαγεία της επικοινωνίας με το σώμα.

Το Πρόσωπο ως Μικροσώμα
Από τα μέλη μας ξεχωρίζουμε ως το ποιο εκφραστικό το κεφάλι, και συγκεκριμένα το πρόσωπο. Υπό αυτήν την λογική μπορούμε να ασχοληθούμε καθαρά και μόνο με τις διαφορετικές εκφράσεις του προσώπου, και μπορούμε να καταλήξουμε σε παρόμοια ή/και εκτενέστερα συμπεράσματα για το άτομο. Πραγματικά θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το πρόσωπο ως ένα μικροσώμα, μιας και μέσω των μυικών συσπάσεων του προσώπου καταλαβαίνουμε την χαρά, την λύπη, την ηρεμία κλπ. Μα με την κίνηση του προσώπου είναι που μπορούμε να κρύψουμε πιο εύκολα τα συναισθήματά μας συγκριτικά με το υπόλοιπο σώμα, διότι έχουμε πλέον καταλάβει πως εκεί είναι που ο συνομιλητής θα δώσει την περισσότερη σημασία για να «αποκωδικοποιήσει» τα όσα λέμε, οπότε προσέχουμε πολύ τις κινήσεις και εκφράσεις μας. Δεν δίνουμε όμως την δέουσα προσοχή στο υπόλοιπο σώμα, πιστεύοντας ότι δεν μπορεί να μας «μαρτυρήσει» και ξεχνώντας ότι… «όσα μπορεί να μάθει κάποιος από την παρατήρηση του μερικού, άλλα τόσα θα μάθει από την παρατήρηση του όλου»

Ενδεικτικές Ερμηνείες Κινήσεων του Σώματος
Στάυρωμα χεριών – άμυνα ή αντεπίθεση. Μαζί με χαμήλωμα του κεφαλιού υποδηλώνει κατηγορηματικότητα
Έντονη κίνηση χεριών κατά τον λόγο – έντονα συναισθήματα, ανάλογα της κίνησης/συζήτησης (π.χ. θαυμασμός, απορία, φόβος, εκνευρισμός κλπ)
Εμβριακή στάση – ανασφάλεια, αίσθηση απειλής
Περίφανο περπάτημα (στητό, καμαρωτό) – αυτοπεποίθηση, αίσθηση υπεροχής.
Καμπούριασμα – κούραση, απογοήτευση (ακόμα πιο έντονα αυτά τα συναισθήματα όταν το καμπούριασμα γίνεται κατά το βάδισμα και συνοδεύεται από σούρσιμο των ποδιών)
Χαμηλωμένο βλέμμα – ενοχή, προσπάθεια απόκρυψης μυστικών.
Στήσιμο των χεριών στους γοφούς – θρίαμβος, κατηγορηματικότητα, εκνευρισμός (όταν οι παλάμες είναι σε γροθιές)
Στήριγμα του κεφαλιού στα χέρια – βαριεστημάρα, πλήξη
Κλείσιμο του στόματος με το χέρι – ξάφνιασμα, σοκάρισμα
Πλέξιμο των δαχτύλων και στήριγμα του κεφαλιού – σκεφτικότητα
Ξύσιμο του κεφαλιού, μηχανικές κινήσεις, μικροενοχλήσεις κατά τον διάλογο κλπ – αμηχανία, νευρικότητα, άγχος αλλά και σκέψη.

γράφει ο Αλκιβιάδης